نقد و بررسی چند اشکال شهید صدر(ره) بر محقق نائینی(ره) در مبحث تزاحم

نقد و بررسی چند اشکال شهید صدر(ره) بر محقق نائینی(ره) در مبحث تزاحم

نقد و بررسی چند اشکال شهید صدر(ره) بر محقق نائینی(ره) در مبحث تزاحم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

یکی از نوآوری‌های محقق نائینی ره در دانش اصول فقه، پردازش باب تزاحم در ساختار این دانش است. تا پیش از ایشان، در فقه و اصول، از تزاحم احکام، در جاهای مختلف، سخن رفته است، ولی، نه چندان درباره آن بحث شده و نه بابی به مباحث آن اختصاص یافته است. محقق نائینی ره، پس از باب ضد (اقتضاء الامر بالشیء النهی عن ضده)، با این تذکر که دانشوران، پیش از او، چنین بابی را نگشوده‌اند و با وجود ثمرات فراوان، از آن گذشته‌اند، باب تزاحم را باز می‌کند. در این باب، در سه قسمت، مطالب خود را ارائه می‌دهد: فرق بین تعارض و تزاحم، منشأ تزاحم و مرجحات باب تزاحم. خلاصه‌ای از این مطالب را در باب تعادل و تراجیح هم، آورده است. پس از او، شهید صدر ره یکی از مفصل‌ترین مباحث اصولیان درباره تزاحم را در ضمن مبحث تعارض ادله(تعادل و تراجیح)، آورده است. وی در این مباحث، جاهای مختلف و نسبتاً متعدد، به آرای محقق نائینی ره می‌پردازد و در مواردی به او خرده می‌گیرد. اهمیت و ثمرات فراوان احکام تزاحم، همانطور که محقق نائینی هم اشاره کرده است، انگیزه نگارنده شد تا در قالب بحث و داوری بین این دو اصولی نامدار و عمیق النظر، در موارد اختلافی، گامی در پیشرفت مباحث باب تزاحم، بردارد. نکته شایان توجه این که کاربرد و ثمرات باب تزاحم، بسیار بیش از فقه فردی، در فقه اجتماعی و حکومتی، جای دارد؛ زیرا، اجتماع و حکومت‌داری، به ویژه در عصر جوامع و حکومت‌های پیچیده امروزی، فراوان و متنوع، صحنه تزاحمات احکام شرعی است.

کلیدواژه‌ها

دانلود فایل PDF: نقد و بررسی چند اشکال شهید صدر(ره) بر محقق نائینی(ره) در مبحث تزاحم


عنوان مقاله [English]

A Critical Assessment of a Few Criticisms Raised by Martyr Bāqir al-Sadr on Muḥaqqiq Nāʾīnī’s Opinion Concerning the Problem of Conflict

نویسنده [English]

  • Sayfullah Ṣarāmī
Faculty member of the Islamic Sciences and Culture Research Institute

چکیده [English]

One of the novel topics discussed by Muḥaqiq Nāʾīnī in the principles of Islamic jurisprudence pertains to conflicts – better known as tazāḥum. Before him, the issue of conflict had been sporadically touched on by different scholars of ʿilm al-uṣūl and fiqh but it had not been discussed in detail and a separate chapter had not been dedicated to it. Muḥaqiq Nāʾīnī, however, dedicated a chapter titled “Commanding to something requires that the opposite of it be prohibited” in which he states that no one before him had dedicated such a chapter to this topic. He insists that the scholars before him had ignored this issue despite its numerous benefits. In this chapter, Muḥaqiq Nāʾīnī offers his opinions in three parts: The difference between taʿāruḍ and tazāḥum, the cause of conflict, and preferences in the conflict of two things. He has also mentioned a summary of these discussions in the chapter concerning taʿādul and tarājīḥ. After him, Martyr al-Ṣadr rendered one of the longest discussions on the issue of conflict while touching on taʿāruḍ and tarājiḥ (balance and preferences). On various occasions, he brings up Muḥaqiq Nāʾīnī’s points of view and in some cases, he criticizes him. The importance and profuse benefits of the rules pertaining to conflict, as pointed out by Muḥaqiq al-Nāʾīnī, motivated the writer to compare the opinions of the two great scholars and shed light on their differences on the subject-matter. It is to be noted that the function and the benefits of the discussion concerning conflict has more relevant to social and governmental jurisprudence rather than to individual jurisprudence because society and government are in modern time stages on which numerous conflicts of legal rules occur.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conflict
  • Shahid Muḥammad Bāqir al-Ṣadr (ra)
  • Muḥaqiq Nāʾīnī (ra)
  • preferences
  • separation between the stage of legislation and the stage of implementation

برچسب های مطلب:
آیت الله ابوالقاسم علیدوست , آیت الله نمازی , آیت‌الله محسن , آیت‌الله محسن اراکی , ابوالقاسم علیدوست , الحرام , القدرة , الکلمات الرئیسیّة: التزاحم , المقدّمة , الواجب , امام زمان , امانت الهی , امضاء , انديشه سياسي نائيني , اندیشه سیاسی میرزای نائینی , باب تزاحم   اهم و مهم , بررسی نوآوری‌های محقق نایینی در تحلیل ماهیت حقّ و آثار مترتب بر آن , بیماری لاعلاج , تحریف معنوی , تزاحم الواجب والمقدّمة المحرّمة وفقاً لمبانی المیرزا النائینی , جوادی‌آملی , حجت الاسلام والمسلمین حسینی فقیه , حجت‌الاسلام والمسلمین حسینی , حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی , حکومت اصل احترام بر اصل برائت در شبهه موضوعی در عقود از دیدگاه میرزای نائینی (ره) , دبیرخانه کنگره بین المللی میرزای نائینی , رجب , رمضان , زیارت عاشورا , سلطنت ولایتیه , سیره عقلا , شارع , شبهه , شفا , شهر مقدس قم , عرف , علم اجمالی , عید , فطر , کنگره بین المللی میرزای نائینی , کنگره بین‌المللی میرزای نایینی , کنگره میرزای نائینی , کنگره میرزای نایینی , مبانی نائینی , محقق نایینی , مرجحات باب تزاحم , مرحوم نائینی , مسببات تولیدی از منظر میرزای نائینی (ره) , مشروطه , مکتب اصولی , مکتب نائینی , ممیزات نائینی , میرزا , میرزای نائینی , ناييني و بحث ولايت فقيه , نایین , نجم الثاقب , ولایت تصرفی , ولایت عامه ,
تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به مرکز حفظ و نشر آثار آیت الله میرزای نائینی است .